اصلاح الگوی مصرف نهادينه کردن روش صحيح استفاده از منابع کشور جهت ارتقاي شاخص‌‌هاي زندگي مردم و کاهش هزينه‌‌ها و ایجاد زمينه‌اي براي گسترش عدالت عمومي می‌باشد. سالانه بخش زيادي از منابع انرژي کشور به دلايلي چون مناسب نبودن فناوري، ارزان بودن انرژي، عدم دقت در مصرف از بين مي‌رود. اين امر موجب شده كه علاوه بر کاهش منابع خدادادي انرژي کشور، موجب افزايش آلودگي و صرف هزينه‌هاي سنگين به منظور استحصال، توليد، انتقال و توزيع انرژي گردد.الگوي مصرف آب آشاميدني بر اساس اعلام بانك جهاني براي يك نفر در سال، يك مترمکعب و براي بهداشت در زندگي به ازاي هر نفر، 100 مترمکعب در سال است. بر اين اساس، در كشور ما 70 درصد بيشتر از الگوي جهاني آب مصرف مي‌شود! ازنظر مصرف برق ايران نوزدهمين كشور پرمصرف برق در دنياست و دولت ساليانه يارانه 4 هزار ميليارد توماني براي برق در نظر می‌گیرد.
ايران بعد از كشورهاي امريكا و روسيه در رتبه سوم مصرف گاز در جهان قرار دارد؛ ميزان مصرف گاز طبيعي در ايران از 68 ميليارد مترمکعب در سال 2001 با متوسط رشد سالانه 3/10 درصد به 123 ميليارد مترمکعب در سال 2008 رسيده و پیش‌بینی می‌شود در سال 2012 ميلادي ميزان مصرف به 277 ميليارد مترمکعب برسد و با ادامه اين روند در سال‌های آينده ايران به يك مصرف‌کننده بزرگ گاز طبيعي در جهان تبديل خواهد شد.اين در حالي است که دولت در سال گذشته 134هزار ميليارد ريال يارانه گاز به مشترکان بخش خانگي تعلق داده است.
راهکارهای اصلاح الگوی مصرف
1. بايد در تمام منابع انرژي تجدید پذیر و تجديد ناپذير، تأکيد بر در دسترسي بوده، نيازها و خصوصيات محلي موردتوجه قرار گيرد.
2. بايد تمام جنبه‌هاي فناوري‌هاي انرژي، ازجمله ارزيابي منابع، اقتصاد و فعال بودن مسائل فرهنگي، اجتماعي و زیست‌محیطی و اثرات زیست‌محیطی موردتوجه قرار گيرد.
3. برنامه‌هاي درسي جداگانه بايد در دورههاي مختلف مدرسه، پلي تکنيک، دانشگاهها و نيز مخاطبان مختلف موردتوجه باشد.
4. اگرچه برنامه‌هاي آموزش انرژي مسائل محلي را رفع ميکند، اما هم‌زمان بايد اولویت‌های موردنیاز ملي، منطقه‌ای و بین‌المللی موردتوجه قرار گيرد.
5. برنامه‌ها بايد انعطافپذير و پويا بوده و موجب بهبود آينده شوند.
6. بايد بين جنبه‌هاي تئوري و عملي تمايز قائل شده و همه جنبه‌هاي آموزش ازجمله، آزمايشگاه، مهارت‌هاي آموزشي، طراحي، ساخت و غيره به‌طور هم‌زمان توسعه يابند.
7. بايد آموزش انرژي ارائه‌شده در حداقل زمان بوده و ازلحاظ اقتصادي قابل‌دوام باشد، به‌طوری‌که بيشترين تعداد مردم از منابع موجود بهره گيرند.
8. آموزش انرژي، بايد براي دانشآموزان فرصتهاي شغلي ايجاد کند و به‌طور مستقيم نيروي انساني موردنیاز در حوزه انرژي را تأمين کند.
9. بايد برنامه‌ها با برنامه‌هاي جهاني سازگار و متقابلاً در تعامل باشند.
راهکارهایی برای بهینه‌سازی مصرف آب در منازل مسکونی
۱- استفاده از ماشین لباسشویی و ظرف‌شویی با ظرفیت کامل (برخی از بررسی‌ها، نشان داده انجام این توصیه می‌تواند ۴۴۵۰ لیتر در ماه صرفه‌جویی پذیرد.)
۲-کوتاه کردن زمان دوش گرفتن (بعضی از بررسی‌ها نشان می‌دهد با کاهش یک دقیقه دوش گرفتن موجب ۶۸۰ لیتر کاهش مصرف در ماه می‌شود.)
۳- استفاده از وسایل خانگی جدید کم‌مصرف؛ مانند فلاش تانک، ظرف‌شویی، لباسشویی، کولر و نصب دوش‌های کم‌مصرف
۴-خیساندن ظروف کثیف هنگام شستشو، باز نگذاشتن آب موقع شستن
۵-استفاده از یک تشت برای شستشوی میوه‌ها و سبزیجات
۶-جارو کردن زمین به‌جای شستن آن
۷- بهتر است برای شستن سبزیجات ابتدا آن‌ها را در ظرفی بخیسانید و سپس آب بکشید.
۸-دقت در عدم وجود نشتی از لوله‌ها و شیرآلات
۹-استفاده از کارواش برای شستشوی ماشین یا شستشو با یک سطل آب
۱۰-بستن آب به هنگام مسواک زدن، وضو گرفتن (با انجام این کار هرماه ۱۲۰لیتر آب صرفه‌جویی می‌شود.)
۱۱-از جریان آب به‌منظور آب شدن یخ گوشت یا دیگر مواد غذایی منجمد استفاده نکنید؛ و برای آب شدن یخ مواد خوراکی منجمد، آن‌را در هوای آزاد قرار دهید.
۱۲-عایق‌بندی لوله‌های آب گرم و سرد (آب سرد و گرم در لوله سردتر و گرم‌تر می‌مانند و نیاز به رفتن آب نیست)
۱۳-گرفتن دوش بجای وان (استفاده از وان به ۲۵۰ لیتر آب نیاز دارد. درصورتی‌که با دوش به ۱۰۰ لیتر آب نیاز می‌باشد.)
14- هرگز آبی را که می‌توان به مصارفی نظیر آبیاری و یا شستشو رسانید، فاضلاب حساب نکنید.
15- زمانی که به مسافرت می‌روید، ضروری است شیرفلکه بعد از کنتور آب را ببندید. تا از وقوع هرگونه حادثه پیشگیری شود.
راهکارهایی برای بهینه‌سازی مصرف آب در ساختمان‌های اداری
۱. استفاده از کولرهای کم آب بر.
۲. جابجایی کولرها به محل‌هایی که کمتر در معرض تابش آفتاب باشند.
۳. استفاده از سایه بان برای کولرهای آبی .
۴. از سر دوش‌های کاهنده برای دوش‌ها استفاده شود.
۵. کنترل مصرف آب برای ظرف‌شویی و پخت‌وپز در اداراتی که رستوران دارند و نصب کنتور برای این محل‌ها.
۶. استفاده از گیاهان همخوان با اقلیم برای فضای سبز ادارات.
۷. محل قرار گرفتن آب‌گرم‌کن در آبدارخانه با محل مصرف حداقل باشد.(جلوگیری از هدر رفتن آب سرد داخل لوله)
۸. انتخاب زمان آبیاری گیاهان فضای سبز در اوایل روز یا شب.
۹. جلوگیری از نشت شیرآلاتی که امکان جایگزینی آن‌ها با شیرهای کاهنده نیست.
۱۰. استفاده از سرشیر یا درفشان (پرلاتور) برای کلیه شیرهای قدیمی.
۱۱. کاهش تعداد دفعات چمن‌زنی
۱۲. تنظیم تیغه ماشین زنی در حالت ماکزیمم برای حفظ حداکثر رطوبت خاک و درنتیجه حداقل نیاز به آبیاری فضای سبز
۱۳. کنترل سرریز و نشت فلاش تانک‌ها.
۱۴. عدم آبیاری باغچه‌ها در روزهای بارانی.
۱۵. وجین علف‌های هرز فضای سبز تا از آب و مواد مغذی استفاده نکنند.
راهکارهایی برای بهینه‌سازی مصرف آب در مکان‌های نظامی و انتظامی (پادگان‌ها کلانتری‌ها و غیره...)
۱. نصب تجهیزات و شیرآلات (فلاش تانک‌ها، پرلاتور‌ها، شیرهای پدالی و غیره)
۲. جداسازی آبیاری فضای سبز از آب شرب و استفاده از آبیاری قطره‌ای، بارانی
3. تغییر زمان آبیاری از روزبه شب جهت جلوگیری از تبخیر آب در روز
4. کاشت گیاهان با مصرف آبی کم و سازگار با محیط‌های کم آب در فضای سبز
۵. استفاده از مخزن ذخیره جهت انتقال آب مصرفی در اوج مصرف با سایر ساعت‌ها
۶. جداسازی انشعابات ساختمان‌های مسکونی از آب مصرفی پادگان
۷. استفاده از سایه بان برای کولر جهت جلوگیری از تبخیر آب
۸. عایق‌بندی لوله‌هایی که در معرض محیط قرار دارند
۹. استفاده از سیستم‌های مکانیزه ظرف‌شویی در آشپزخانه با ظرفیت کامل
۱۰. استفاده از مایع ظرف‌شویی به‌صورت کف در سرویس‌های بهداشتی جهت جلوگیری از مصرف آب زیاد
۱۱. انجام فعالیت‌های تبلیغاتی در پادگان و تذکر در برنامه‌های صبحگاهی
۱۲. استفاده از شیوه‌های با حداقل آب جهت نظافت اماکن و استفاده از جاروبرقی و دستی قبل از شستشو
۱۳. استفاده از ماشین لباسشویی استاندارد و با ظرفیت کامل جهت شستشوی لباس‌های سربازها و فراگیران
۱۴. بکارگیری سیستم‌های تصفیه جهت استفاده مجدد از پساب خروجی برای آبیاری فضای سبز
15. استفاده از سیستم کارواش جهت شستشوی وسایل نقلیه و غیره در داخل پادگان
راهکارهایی برای بهینه‌سازی مصرف برق
1-استفاده از کولر راندمان بالاتر به معنی کارکرد کمتر کمپرسور کولر و افزايش طول عمر کولر نيز می‌باشد. از تجهيزات سرمايشی راندمان بالا که دارای برچسب انرژی A و بالاتر هستند استفاده کنيد.
2- نوع کولر را متناسب با مناطق آب و هوایی انتخاب کنيد. انتخاب کولرهای آبی در مناطق گرم و خشک که برای داشتن محيطی با هوای مطبوع در اتاق‌ها و فضاهای داخل ساختمان حتماً نياز به هوای خنک همراه با رطوبت می‌باشد، بهترين گزينه است.
3- افزایش استفاده از نور طبیعي (طراحی ساختمان، جهت ساختمان، استفاده بهینه از نورگیرها، چیدمان داخل اتاق‌ها).
4- استفاده از سیستم‌های كنترل دستي و اتوماتیك جهت تنظیم روشنایی محیط.
5-تعویض لامپ‌های معمولي با لامپ‌های کم‌مصرف و فلورسنت.
6- طراحی مناسب روشنایی برای انجام کارها.
7-استفاده از دیمرها، سنسورهای تشخیص حرکت. با استفاده از آن‌ها روشنایی‌ها به‌طور اتوماتيک روشن و خاموش شوند و از هدر رفت انرژی جلوگيری شود.
8- تميز کردن و پاکيزه نگه‌داشتن لامپ‌ها و حباب‌های مربوطه.
9- در فصل تابستان بهتر است تا حد امکان لامپ‌های رشته‌ای را خاموش نگه‌داریم. زيرا روشن کردن يک لامپ رشته‌ای به‌منزله روشن کردن يک بخاری‌برقی کوچک است.
10- لامپ‌های مهتابی سوخته‌ای را که در حال چشمک زدن است، تعويض کنيم زيرا بدون هيچ بازدهی انرژی الکتريکی مصرف می‌کنند.
11- در زمان ترک اتاق حتی برای مدت کوتاه چراغ آن‌را خاموش‌کنید.
12- برای استفاده بهینه از یخچال و فریزر درجه ترموستات آن در دمای ۳ تا ۵ درجه سانتی‌گراد تنظیم شود.
13- نوار درزگیر در یخچال و فریزر به‌طور مرتب بازرسی شود.
14- مواد غذایی گرم، درون یخچال و فریزر قرار نگیرد.
15- در خرید دستگاه‌ها و وسایل جدید سعی کنید مدل‌هایی انتخاب کنید که بهینه‌ترین مصرف انرژی را داشته باشند. سعی کنید دستگاه‌هایی که انتخاب می‌کنید برچسب انرژی داشته باشند تا مطمئن شوید انرژی را بهینه استفاده کرده و آلودگی ایجاد نمی‌کند.
منبع: استفاده بهینه از انرژی و آب - هومن باغبان - خرداد ماه1397